Baruch Kotler is op de vlucht voor de pers van zijn thuisland Israël. De 63-jarige minister van Handel en voormalige Sovjet-Russische zionistische dissident bleef zich verzetten toen zijn regering besloot een Joodse nederzetting in bezet Palestijns gebied op te geven, en dus lekten politieke tegenstanders zijn relatie met de veel jongere Leora Rosenberg. Het stel vlucht naar Jalta, de badplaats op de Krim waar Kotler als kind vaak op vakantie ging.

Tot zijn ontsteltenis botst Kotler er op Chaim Tankilevitsj, de man die hem veertig jaar eerder openlijk van spionage voor de CIA had beschuldigd en hem zo tot dertien jaar gevangenschap in de Goelag had veroordeeld.

Hoe zal die confrontatie aflopen? Hoe zal Kotler de vlucht met zijn minnares aan zijn vrouw, dochter en zoon uitleggen? En hoe zal Leora reageren wanneer Kotler besluit om na één dag naar Israël terug te keren?

Zou David Bezmozgis (°1973) lang over de titel van zijn roman hebben moeten nadenken? In De verraders maakt iedereen zich immers schuldig aan verraad. Kotler verraadt Mirjam, zijn echtgenote, een vrouw die jarenlang gevochten heeft voor zijn vrijlating uit de Sovjetkampen. Tegelijk verraadt hij natuurlijk zijn kinderen, en dan vooral zijn zoon Benzion, soldaat in het Israëlische leger en een vrome Jood. Voor Benzion is de God van Israël zelfs de hoogste wetgever van het land. Net als zijn vader wil hij geen Joodse nederzettingen teruggeven. In tegenstelling tot zijn vader is hij echter bereid zijn eed van trouw aan zijn vaderland te verbreken.

Leora Rosenberg van haar kant heeft ook boter op het hoofd: zij was jarenlang niet alleen de trouwe medewerkster van Kotler, maar ook een goede vriendin van zijn dochter Dafna. Dan is er Chaim Tankilevitsj, de man die Kotler aan de KGB had uitgeleverd. Tankilevitsj, die na de implosie van de Sovjet-Unie als 'notoire verrader van het Joodse volk' wordt gebrandmerkt en om die reden de rest van zijn leven in onderdanigheid voor de Hesed, de Joodse organisatie die hem financieel ondersteunt, moet doorbrengen. En ten slotte komt Israël zelf in het vizier: verraadt het land zijn bevolking door Joodse nederzettingen terug te geven? Of verraadt het zijn ethische principes als het die niet wil teruggeven?

Waanidee

'Wat is het toch makkelijk om een oordeel te vellen zonder alle feiten te kennen', zegt Svetlana, de christenvrouw van Tankilevitsj. Bezmozgis valt haar volmondig bij. Nu eens subtiel en dan weer resoluut tornt de in Riga geboren Joods-Canadese schrijver het weefsel van alle zienswijzen, inzichten en tegenspraken los. Het is een waanidee, aldus Bezmozgis, om te denken dat er simplistische verklaringen of antwoorden bestaan.

Bezmozgis oogstte veel lof met Natasja (2004), een verhaal over een Joodse familie die van Letland naar Canada emigreert. De verraders is opnieuw een voltreffer. Het is een strak gecomponeerde roman met een pittig ritme en een doelgerichte taal zonder stijlbloempjes. Voeg daar een voorliefde voor bon mots en een luchtige aanpak van politieke en filosofische kwesties aan toe, en deze roman blijkt veel meer te verbergen (en te onthullen) dan op het eerste gezicht doet vermoeden.

JOSEPH PEARCE ■

Verberg tekst

Sovjet-dissident en Israëlisch politicus Baruch Kotler ontvlucht de pers, samen met zijn jonge maîtresse. Ze gaan naar Jalta, een badplaats op de Krim waar ze een kamer betrekken van Svetlana, die toevalligerwijs de echtgenote van Vladimir Tankilevitsj is, de man die Kotler ooit heeft verraden, waardoor hij naar de goelag werd verbannen. De auteur beschrijft de twee dagen die de reis duurt. Hierin komen de levens van de hoofdpersonen uitgebreid aan bod. Bezmozgis doet dat in een fraaie stijl, hij formuleert voortreffelijk. Vooral het leven van ‘verrader’ Tankilevitsj wordt uitstekend beschreven, net als de politieke beschouwingen, die door het verhaal zijn heen gevlochten. Toen het boek af was, kwam de Krim in het wereldnieuws. In het nawoord, getiteld ‘De roman in de tijd’, gaat de schrijver hierop in. Bezmosgiz werd in 1973 in Riga geboren. In 1980 emigreerde hij naar Canada, hij woont in Toronto. In 2011 debuteerde hij met de roman ‘De vrije wereld’. Hij wordt beschouwd als een belangrijk Engelstalig, Joods auteur. Een mooi en interessant boek. Verberg tekst