'Waanzinnig', 'sensationeel', 'verrassend'. Niet alleen het kruim van de Amerikaanse misdaadauteurs, van Michael Connelly tot Dennis Lehane, stak in 2020 de loftrompet over 'Blacktop Wasteland', ook recensenten prezen het boek de hemel in. Toen vorige lente de Nederlandse vertaling 'Een laatste uitweg' in de winkels lag, klonken ook bij ons jubelkreten. Terecht, want S.A. Cosby's eerste thriller bij een grotere uitgeverij was een even brutale als originele southern noir, gekruid met een snuif maatschappijkritiek op hedendaags Amerika, waar de kloof tussen wit en zwart goede mensen soms tot foute daden drijft.

Dat S.A. Cosby, Shawn voor de vrienden, als Afro-Amerikaanse zuiderling zelf opviel in de grotendeels witte club van misdaadschrijvers, droeg allicht ook bij tot de hype. Vóór het succes van 'Blacktop Wasteland' leurde hij met zijn boeken in zijn autokoffer, als hij niet achter de toonbank van zijn ijzerwinkel stond of bijkluste als lijkwagenchauffeur. Cosby, geboren en getogen in een gehucht in de staat Virginia, kon vanuit zijn eigen ervaring schrijven over de raciale spanningen in het Amerikaanse zuiden. Daar wappert in menig voortuintje nog altijd de Confederatievlag, hét symbool voor zwarte slavernij en wit privilege. 'Hadden de zuiderlingen destijds de burgeroorlog gewonnen, dan stond ik wellicht nog katoen te plukken,' vertelde hij daarover.

Ook in 'Vlijmscherpe tranen' gaat Cosby de gevoelige thema's niet uit de weg. Vooroordelen over afkomst, kleur en genderdiversiteit drijven de plot van deze snoeiharde actiethriller over twee ex-gedetineerden die jacht maken op de moordenaars van hun zonen. Tuinman Ike is een zwarte, homofobe hulk met 'spieren als bergketens op een 3D-kaart', Buddy Lee is racistische poor white trash met een bijtend gevoel voor humor. Hun zonen waren homoseksueel én met elkaar getrouwd. Toen Derek en Isiah nog leefden, konden beide vaders niet om met hun keuzes. Na de moordpartij zinnen ze niet zozeer op gerechtigheid, wel op absolutie voor zichzelf en vooral op 'onblusbare, onverbiddelijke wraak'.

Dat zal de lezer geweten hebben. Als meedogenloze moordmachines scheuren Ike en Buddy Lee door Virginia om alle vermoedelijke daders met grondstampers, snoeibijlen, kapmessen en hakselaars te folteren, de hersens in te slaan of tot mest te vermalen. Tijdens de uitgesponnen geweldscènes vliegen de botten en tanden in het rond. Vijanden gillen 'als gecastreerde paarden', darmen rollen 'als wijnkleurige karamelpasta' uit buiken, om daarna 'als vette alen' door handen te glibberen.

Waren de vergelijkingen in 'Een laatste uitweg' er af en toe over, dan passeert nu te pas en te onpas het halve dierenrijk. Harten gaan tekeer als kolibries, ogen zijn zo groot als die van een geschrokken hert, poorten zwaaien open als vlindervleugels, tegenstanders bewegen als slingerapen of hurken als schildpadden, handen spartelen als stervende forellen. Honderden stilistische tierlantijnen gooit Cosby ertegenaan, soms wel drie in evenveel opeenvolgende zinnen: te veel en dikwijls te geforceerd om geestig te blijven. In zijn karaktertekening, vooral die van de nevenpersonages, doet de schrijver dan weer te weinig moeite. Zeker de vrouwen komen er bekaaid af: die dienen 'om ballen in te legen', ze zijn secreten op louboutins of goedhartige trailer trash zonder slipje.

Had ex-president Barack Obama dan ongelijk om 'Vlijmscherpe tranen' op zijn leeslijst te zetten? Welnee, een sappige brok literaire pulp gaat er bij iedereen wel in, zeker één met zo'n geweldige premisse, zo'n waanzinnige vaart en zo'n onverwachte plotwending als toetje. Maar wat minder stijlbloempjes en een redacteur met een rode pen hadden deze wraakfilm in boekvorm wel deugd gedaan.

Verberg tekst

Een thriller over vooroordelen, vaderschap en wraak. Ike Randolph, een zwarte man met een crimineel verleden, krijgt bericht dat zijn zoon Isiah en diens witte echtgenoot Derek zijn vermoord. Hoewel Ike de geaardheid van zijn zoon nooit volledig heeft kunnen accepteren, is hij ontroostbaar. Ook Dereks vader Buddy Lee — met eveneens een crimineel verleden — schaamde zich voor zijn zoons homoseksualiteit, maar hij zal niet rusten voor hij weet wie zijn zoon vermoord heeft. De twee vaders besluiten hun vooroordelen aan de kant te schuiven en de handen ineen te slaan om wraak te nemen op de moordenaar van hun zoons. In prettige, toegankelijke stijl geschreven. S.A. Cosby (Mathews County, 1973) is een bekende Amerikaanse schrijver. Hij schreef een klein aantal boeken. Zijn werk wordt in meerdere landen uitgegeven.