In 1997, tijdens een galadiner in Tokio, begaat cultregisseur Werner Herzog een faux pas. Hij is in de stad om de opera Chushingura te ensceneren, een klassiek Japans verhaal over eerwraak en seppuku, en krijgt een uitnodiging van keizer Akihito: of hij tijd heeft voor een privéaudiëntie aan het hof? Omdat Herzog geen zin heeft in holle politieke plichtplegingen, weigert hij botweg. Tot verbijstering van zijn disgenoten. In het moderne, naoorlogse Japan mag de keizer dan niet meer over goddelijke status beschikken, toch komt Herzogs weigering over als majesteitsschennis. Na een pijnlijke stilte wordt hem gevraagd wie hij dan wél zou willen ontmoeten. Herzog twijfelt niet: Hiroo Onoda.

Zijn naam moge onbekend klinkt, zijn heroïsche verhaal doet ongetwijfeld een belletje rinkelen. Als Japans soldaat krijgt Onoda tijdens WOII de opdracht om het Filipijnse eiland Lubang te verdedigen tegen de oprukkende geallieerden. Omdat hij niet weet dat het Japanse keizerrijk zich na de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki heeft overgegeven, blijft hij dat ook trouw doen. Bijna dertig jaar lang zal hij guerrilla-aanvallen uitvoeren op de lokale Filipijnse boeren en soldaten.

Pogingen om Onoda zonder geweld uit de jungle te lokken mislukken stuk voor stuk. Pamfletten die uitgestrooid worden over het oerwoud? Duidelijk vervalst door de CIA. Zijn broer die hem via luidsprekers toespreekt? Duidelijk gefolterd door de vijand om hem tot overgave te dwingen.

Onoda groeit uit tot een bosgeest, een lokale mythe die angst en ontzag inboezemt. In Japan bombarderen de kranten hem tot de laatste oorlogsheld, de gewapende yeti die de krijgseer van Japan hoog houdt.

Pas wanneer avonturier Norio Suzuki in 1974 op het strand een Japanse vlag hijst, zoekt Onoda toenadering. En dan nog wil hij zich pas overgeven wanneer zijn oude bevelhebber hem formeel van zijn taken ontheft. Wat uiteindelijk ook ceremonieel gebeurt. Na een militair eerbetoon overhandigt Onoda zijn samoeraizwaard aan Filipijns dictator Marcos, die het hem prompt terugschenkt.

Jaren later zal hij dus Herzog ontmoeten, die zijn verhaal in Het schemeren van de wereld giet, een gestileerd relaas over loyaliteit, paranoia en de absurditeit van oorlog. Als filmmaker weet Herzog hoe hij in gebalde scènes Onoda’s eenzame strijd tastbaar moet maken – met Fitzcarraldo draaide hij overigens zelf een film in de jungle. Nog dit jaar verschijnen de memoires van Herzog. De titel Ieder voor zich en God tegen allen doet nu al monkellachen en deze oorlogsparabel is een veelbelovend voorproefje.

****

De Arbeiderspers (oorspronkelijke titel: Das Dämmern der Welt), 112 blz., € 22,99.